Miếu Cậu Hoàng Tử Cải – Hoàng Tử Hội An

Điểm tham quan miếu Cậu – Côn Đảo nằm ở khu vực Cỏ Ống, ngay trên đường đi xuống bãi Đầm Trầu, Miếu Cậu là địa danh du lịch nổi tiếng ở Côn Đảo.

Miếu Hoàng Tử Cải

Miếu Cậu gắn liền với câu chuyện bi thương đẫm nước mắt về tình mẫu tử giữa Bà Phi Yến với Hoàng Tử Hội An (Hoàng Tử Cải) con của Bà Hoàng Phi Yến và chúa Nguyễn Ánh – hai nhân vật có tên được đề cập trong câu hát:

“Gió đưa cây Cải về trời

Rau Răm ở lại chịu lời đắng cay”.

Ngôi miếu được người dân xây dựng để nhớ về sự chí hiếu của hoàng tử Cải đã được dân làng ở Côn Đảo ghi nhận và quí trọng. Họ xây dựng và chăm chút cho miếu Bà và miếu Cậu với nhang khói và những chuyến viếng thăm thường xuyên.

Ngày nay, du khách ra Côn Đảo, có dịp đến miếu Cậu để viếng thăm với tấm lòng thành kính và nghe người dân đảo kể về những câu chuyện thiêng liêng về tình mẫu tử.

Ngày giỗ tại Miếu Cậu

Ngày 22/10 âm lịch là ngày giỗ Cậu tức Hoàng tử Hội An (có tên tục là Hoàng tử Cải), là con trai duy nhất của Bà Thứ phi Hoàng Phi Yến và Chúa Nguyễn Ánh. Theo truyền thuyết cách đây hai trăm năm, vì ngăn cản không cho Nguyễn Ánh cầu viện Pháp mà mẹ cậu là Bà Phi Yến đã bị giam cầm vào một hòn đảo hoang vắng. Khi thuyền nhổ neo, không thấy mẹ, hỏi ra mới biết mẹ mình đang bị giam cầm, Đức Cậu đã khóc thảm thiết và bảo cha cho mẹ theo cùng. Trong lúc tức giận, Nguyễn Ánh đã ném đứa con vô tội của mình xuống biển xem như là ngăn ngừa một kẻ loạn thần. Xác của Hoàng Tử đã trôi vào làng Cỏ Ống. Dân làng Cỏ Ống đã vun đắp mộ và lập Miếu thờ gọi là Miếu Cậu hay Thiếu Gia Miếu.

Được biết vào những ngày rằm tháng giêng, tháng 7, tháng 10 (Thượng Nguyên, Trung Nguyên, Hạ Nguyên,) bà con nhân nhân Côn Đảo đều tổ chức cúng Bà và ngày 19 âm lịch cúng Cậu.

Chuyện về Hòn Bà và miếu Cậu ở Côn Đảo

Trải qua hàng thế kỷ, người dân huyện đảo vẫn lưu truyền truyền thuyết về bà Phi Yến và hoàng tử Hội An. Theo đó, vào khoảng cuối năm 1783, lần thứ 2 chúa Nguyễn Ánh bôn tẩu ra Côn Lôn (tức Côn Đảo ngày nay) để tránh sự truy đuổi của quân Tây Sơn. Vì thất bại liên miên nên chúa Nguyễn Ánh có ý định đưa hoàng tử Hội An (hoàng tử Cải) sang Pháp làm con tin để cầu viện binh. Bà Phi Yến, vợ chúa Nguyễn Ánh không đồng ý nên có lời can rằng: “Việc đánh nhau với anh em nhà Nguyễn Huệ ta có thể coi đó như việc trong nhà, chúa công nên dùng nghĩa binh trong xứ là hơn. Nếu đem sức mạnh của ngoại bang về để giải quyết vấn đề nội bộ, dù có thắng được Tây Sơn, thì cái thắng ấy cũng chẳng vẻ vang gì, thiếp e có lắm điều bất tiện về sau”… Chỉ vì mấy lời khuyên can thẳng thắn ấy mà Nguyễn Ánh hoài nghi bà Phi Yến có ẩn ý thông đồng với giặc, bèn truyền lệnh chém đầu. Các quan can gián hết lời, bà Phi Yến mới được tha tội chết. Tuy nhiên, bà bị giam vào một hang đá trong một ngọn núi trên hòn đảo gần đảo Côn Sơn. Từ đó, nhân dân trên đảo gọi là đảo Hòn Bà.

Còn Hoàng tử Hội An thấy mẹ bị giam cầm oan ức, kêu gào khóc lóc đòi cha cho được ở cùng mẹ. Nguyễn Ánh chẳng động lòng, lại còn coi hoàng tử như một mối loạn về sau, bèn ra lệnh ném con xuống biển. Thi thể hoàng tử trôi dạt vào bãi Đầm Trầu. Dân làng Cỏ Ống vớt lên an táng trọng thể và hàng năm cúng bái để tỏ lòng sùng kính. Hiện nay, ngôi mộ và miếu Cậu thờ hoàng tử vẫn còn ở làng Cỏ Ống.

Thời gian bị giam trong hang đá, bà Phi Yến đã được con vượn bạch nuôi sống bằng trái cây rừng. Sau khi bị quân Tây Sơn kéo đến vây đánh, Nguyễn Ánh bỏ Côn Lôn lên thuyền ra đảo Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang). Nhờ đó, bà Phi Yến thoát chết. Bà được vượn bạch cùng hắc hổ đưa ra khỏi hang, trở về làng Cỏ Ống. Bà nhờ dân làng dựng một gian nhà, bên cạnh mộ Cậu để được gần gũi người con đã mất.

Tục truyền, chiều chiều bà Phi Yến hay dạo chơi ở bãi Đầm Trầu – một bãi biển nằm ở phía Tây làng Cỏ Ống để khuây khỏa nỗi buồn khôn nguôi. Bà có làm bài thơ để tỏ lòng xót xa về thân phận của mình:

Đốt nén hương, thề tạ chúa công

Can vua nên nỗi tội thông đồng

Ngôi vàng một thuở ngồi chưa vững

Bia đá nghìn năm vết dấu mòn

Máu chảy ruột mềm đau tại thiếp

Nồi da xáo thịt thỏa tình ông

Sông sầu núi thảm hoa mờ lệ

Đã khóc cho con, lại khóc chồng.

Ở Côn Đảo hiện nay vẫn còn những địa danh gắn liền với tên bà Phi Yến: Hòn Bà (tên gọi khác của đảo Côn Sơn nhỏ), miếu bà Phi Yến (còn gọi là An Sơn miếu) – nơi thờ phụng bà Phi Yến, đã được công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh từ năm 2007. Hàng năm, vào ngày 17, 18 tháng 10 âm lịch, người dân Côn Đảo tổ chức Lễ giỗ Bà tại An Sơn miếu. Dịp này, bài vị của hoàng tử Cải ở miếu Cậu cũng được tổ chức lễ rước về An Sơn miếu hội ngộ cùng với mẫu thân.

Nguồn: vetaucondao.vn